Rong mơ là gì Rong mơ có tiềm năng khai thác ra sao

Sargassum là một loại rong biển, hay tảo nâu, sống trên bề mặt đại dương và nổi thành từng khối lớn. Rong mơ là loại rong có trữ lượng tự nhiên lớn nhất thuộc họ rong nâu.

Rong mơ là nơi sinh sống, vườn ươm của nhiều động vật, đặc biệt là bãi đẻ của nhiều loài động vật nhỏ. Rong mơ không gây hại như tảo lam, thay vào đó chúng thường có cuộc sống hài hòa và là một môi trường sống quan trọng của cá, cung cấp thức ăn và nơi trú ẩn cho cá, chim, cua, tôm và nhiều sinh vật biển khác.

Tuy nhiên, quá nhiều rong mơ có thể ảnh hưởng đến các loài sinh vật khác dưới biển. Những bụi rong mơ lớn có thể cản ánh sáng mặt trời và tác động tiêu cực đến cỏ biển đang phát triển bên dưới. Khi các loài cá nhỏ sống bên trong rong mơ chết và phân hủy, các chất hữu cơ thối rữa lấy đi oxy trong nước, có thể gây chết cá.

Ở Việt Nam có khoảng 50 loài rong mơ và riêng ở vịnh Nha Trang có khoảng 20 loài. Trữ lượng rong mơ tự nhiên trong nước ước tính có khoảng 70.000 tấn tươi/năm, tập trung nhiều nhất ở Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Bình Định, Ninh Thuận, Đà Nẵng, Quảng Nam (số liệu năm 1990). Mùa vụ chính để khai thác rong mơ là từ tháng 4 đến tháng 7 hằng năm.

Chu kỳ của rong mơ

Rong mơ là loài sinh sản hữu tính. Khi trưởng thành, cây đực phóng tinh tử và kết hợp với noãn của cây cái tạo nên hợp tử, sau đó hợp tử phóng ra bào tử tạo thành cây con. Rong mơ sống ở ven bờ biển và các đảo nơi có vật bám như đá cuội, san hô chết…

Rong mơ có nhiều lá phần phụ, các nhánh và các túi khí chứa đầy khí phần lớn chứa đầy oxy và giúp rong nổi lên.

Vai trò của rong mơ

Rong mơ là mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn của sinh vật biển. Rong mơ chứa các amino acid hữu ích, các nguyên tố vi lượng cần thiết cho con người, dùng làm thức ăn trực tiếp cho người và gia súc, làm nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp, làm phân bón và là nguồn nguyên liệu cho dược phẩm.

Thành phần quan trọng nhất của rong mơ là acid alginic (một loại polysaccharit) chứa 20-35% trong trọng lượng khô, có đến 20 acid amin và nhiều chất khoáng được sử dụng rộng rãi trong các dạng thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh.

Rong mơ có vai trò trong việc bảo tồn nguồn lợi đa dạng sinh học vùng biển ven bờ, là nơi cư trú, bãi đẻ của nhiều loài thủy sản ven bờ như các loài thân mềm (các loài ốc), các loài giáp xác (cua, tôm…), một số loài cá, mực,….

Rong mơ được coi như một bức tường chắn sóng cho đất liền. Với mật độ dày đặc và kích thước cơ thể lớn, chúng có khả năng làm giảm độ mạnh của sóng, giảm tốc độ dòng chảy, giảm lực cơ học tác động, góp phần chống xói mòn, sạt lở, ổn định cấu trúc nền đáy và gia tăng tuổi thọ cho các công trình.

Rong mơ còn có khả năng làm sạch các chất thải phóng xạ, hấp thụ các chất độc hại, giảm độ phì dưỡng, cải thiện chất lượng môi trường nước. Đặc biệt hệ sinh thái rong Mơ đóng vai trò rất quan trọng đến hấp thụ CO2 của khí quyển làm giảm biến đổi khí hậu.

Một số ứng dụng từ rong mơ

Làm nguyên liệu chiết rút Alginate (Axide alginic) với hàm lượng axide alginic trung bình từ 20-30% trong trọng lượng khô, một vài loài đạt đến 40%.

Alginat được dùng làm khuôn răng trong nha khoa…Ngoài ra, keo Alginate có thành phần là axit alginic, và các muối của chúng đã và đang được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm, công nghiệp nhẹ, công nghệ sinh học và y học.

Nguyên liệu quan trọng ở các nước nhiệt đới trong chiết rút keo các hoạt chất, hoặc cung cấp nguyên liệu cho các nước khác như Trung Quốc, Nhật… đặc biệt Fucoidan rất được quan tâm trong các năm gần đây.

Chất fucoidan dùng trong hỗ trợ điều trị ung thư, gút, dạ dày,… iode dùng trong điều trị, phòng ngừa các bệnh về tuyến giáp trạng do thiếu Iốt và cung cấp các nguyên tố vi lượng khác đã được ứng dụng trong Đông y cách đây đã vài trăm năm.

Rong mơ có thể làm thức ăn cho người và gia súc, gia cầm bởi hàm lượng dưỡng chất bên trong chúng không thua kém với sản phẩm từ thịt, cá, trứng, sữa.

Từ lâu rong Mơ khô được nhiều nông dân trên thế giới ủ với một số phân hữu cơ khác làm phân vi sinh bón cho cây trồng như khoai tây, khoai lang, hành tỏi.

Các hoạt chất tách chiết từ rong mơ

Các loài rong mơ (Sargassum) là nguồn bổ dưỡng và phong phú của các hợp chất hoạt tính sinh học như vitamin, carotenoid, chất xơ, protein và khoáng chất.

Ngoài ra, nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học như terpenoid, flavonoid, sterol, polysaccharid sulfated, polyphenol, axit sargaquinoic, sargachromenol, pheophytine đã được phân lập từ các loài Sargassum khác nhau.

Các hợp chất được phân lập này có hoạt động sinh học đa dạng như giảm đau, chống viêm, chống oxy hóa, bảo vệ thần kinh, chống vi khuẩn, chống khối u, tiêu sợi huyết, điều hòa miễn dịch, chống đông máu, bảo vệ gan, hoạt động chống vi rút, v.v.

Do đó, khai thác các hợp chất chiết xuất từ rong mơ cho thấy tiềm năng điều trị và có thể được giới thiệu để điều chế các thành phần chức năng mới trong dược phẩm để điều trị và hoặc ngăn ngừa một số rối loạn.